MENU
Arkeoloji Terim Sözlüğü

Arkeoloji Terim Sözlüğü

  • ABAKUS: Sütun başlığının en üstünde yer alan tabla.
  • ADYTON: Tapınağın en kutsal odası.
  • AGORA: Pazar yeri.
  • AKROTER: Alınlık üçgeninin tepesinde ve yan köşelerinde bulunan figür ya da süslemeler.
  • ALINLIK: Semerdam çatının üçgen biçimli iki yan yüzü.
  • ANADOLU İON KAİDESİ: Altta bir Plinthos üzerinde spira ve en üstte de bir torustan(topuk) oluşan sütun altlığı.
  • ANTA: Hellen tapınağında cellanın yan duvarlarının uçları.
  • ANTEFİX: Kiremit sıralarının uçlarını tutan süslemeli unsur.
  • APSİS: Kavisli duvar.
  • AQUADÜKT: Su kemeri.
  • ARCHİTRAV: (Epıstyle ya da Baştaban) Sütunların üstünde bulunan yatay bölüm.
  • ASTRAGAL: Yuvarlak profilli, inci dizisi ile süslü silme.
  • ATRİUM: 1.ROMA evinin yanlarda üstü örtülü, ortada üstü açık olan avlusu. 2.Bir Bizans kilisesine giriş avlusu.
  • ATTİKA: Tepe korniş üzerindeki duvar şeridi. (Çoğunlukla üzerinde yazıtlar ve bezemeler bulunur.)
  • ATTİKA İON KAİDESİ: Altta bir plınthos üzerinde aşağıdan yukarıya doğru duran bir torus(topuk),bir scotia(trochilos)ve yine bir torustan oluşan sütun altlığı.
  • BAŞLIK: Çeşitli düzenlerdeki sütun tepeliği.
  • BAZİLİKA: 1.Ortada geniş ve yüksek, yanlarda alçak ve dar birbirine paralel üç salondan oluşan Roma yapısı. 2.Bir orta salon ve ondan daha alçak iki ya da dört yan salondan oluşan bir Bizans kilisesi.
  • BOULEUTERİON: Hellen senato yapısı.
  • CAVEA: Tiyatronun Auditoriumu ya da Theatronu (tiyatroda izleyicilerin oturduğu bölüm)
  • CELLA: Hellen tapınağında kült heykelinin bulunduğu esas oda.
  • COLUMNA CAELATA: Üstü kabartmalı sütun.
  • ÇÖRTEN: Oluk ağzı. (En çok sevilen tipi aslan başı şeklinde yapılmış olanlardır.)
  • DİAZOMA: Tiyatro oturma sıralarını ayıran yatay geçit.
  • DİPTEROS: İki sütun sırası ile çevrelenmiş tapınak.
  • DİŞ SIRASI: Çatıyı taşıyan, yatay yerleştirilmiş kalasların cephede görülen uçları.
  • DROMOS: Yunanca’da yol anlamına gelip, mezar girişlerine de verilen addır.
  • EKHİNUS: Başlıkların yastık bölümü, yani yuvarlakça kabarık kesimi.
  • EKKLESİASTERİON: Hellen kentinde en büyük “Halk Meclisi” binası.
  • EPİSTYL: (Baştaban)Architravın Hellencesi.
  • EUSTYL: Sütunlar arasındaki 2 ¼ alt sütun çapına eşit “iyi” açıklık.
  • EXEDRA: Heykel altlıklarını kapsayan ve aynı zamanda oturma yeri olarak da kullanılan, diktörtgen ya da yarım daire biçimli açık girinti.
  • FASCİA: İon ve Korinth düzenlerinde Architravın (baştaban) hafifçe öne çıkan yatay bölümleri.
  • FORUM: Roma çağı Pazar yeri ve aynı zaman da resmi ve dinsel yapıların yer aldığı alan.
  • FRİZ: İon düzeninde üst yapının kabartmalı ya da bezemeli orta bölümü.
  • GEİSON: Kornişin Hellencesi.
  • GYMNASİON: (Gimnazyum, Gimnaz) Her türlü beden hareketlerinin yapıldığı büyük spor okulu ve eğitim alanı.
  • HEROON: Tanrılaştırılmış ya da yarı tanrılaştırılmış olan ölülerin adına dikilmiş mezar yapısı.
  • HİERON: Tapınak ya da kutsal alan.
  • İNCİ DİZİSİ: Dönüşümlü , iki dar bir uzun kabarık tanelerden oluşan bir astragali süsleyen,oyulmuş yada boyanmış bezemeli silme.
  • İON KYMATİONU: Yumurta dizisi yada İon ovolosunun diğer adı.
  • KANALİS: İon başlığında abaküsün altında iki volütü birleştiren dış yada içbükey aralık.
  • KARYATİD: Sütun işlevi gören genç kız heykeli.
  • KOLONAD: (Stoa ya da Portiko) Önünde sütunların bulunduğu üstü örtülü uzunlamasına salon.
  • KOMPOZİT BAŞLIK: İon ovolosu ve ion başlığı volütleri ile birleştirilmiş Korinth başlığı.
  • KORNİŞ: (Geison, Pervaz) Üst yapının üst yatay unsuru.
  • KREPİDOMA (Krepis): Hellen tapınak platformunun dış kenar basamakları.
  • KRYPTA: Yeraltı koridoru.
  • KYKLOP DUVAR: Düzgün olmayan büyük taş bloklardan oluşturulan duvar.
  • KYMA REVERSA (Lesbos Kymatıonu): Üstteki dışbükey bölümü çıkıntı yapan dalgalı bir korniş. Çoğunlukla kalp biçimli yaprak motifleriyle süslenmiştir.
  • LESBOS KYMASI: Kyma Reversa nın diğer adı.
  • MEGARON: Ön yüzünde girişi oluşturan bir ön oda ile arkasında ortada bir ocak bulunan bir salondan ve bazen de bir arka odadan oluşan dar ve uzun ev.
  • METOP: Dor düzeninde baştaban üzerinde yer alan kabartmalı, kabartmasız, kare yada dikdörtgen taş levhalar.
  • NAOS: Tapınağın Hellencesi,aynı zamanda Cella ile eş anlamlıdır.
  • NARTHEX: Erken hıristiyan bazilikalarının dar ve uzun giriş holü.
  • ODEİON (Odeum): Müzik icra edilen üstü örtülü tiyatro biçimli küçük yapı.
  • OPİSTHODOMOS: Hellen tapınağının arka odası.
  • ORKHESTRA: Önceleri Dionysos şenliklerindeki dansların yapıldığı, daha sonra Klasik ve Helenistik Dönem Hellen tiyatrolarında koro ve oyuncuların yer aldığı bölüm.
  • ORTHOSTAT: Alt duvar sıralarını oluşturan büyük taş bloklar.
  • PALAESTRA: Güreş okulu. Ancak çoğunlukla her türlü sporun öğrenildiği okul anlamındadır.
  • PARADOS: Tiyatrolarda Auditorium ile sahne arasında yanlarda bulunan giriş.
  • PERİBOLOS: Çevre duvarı.
  • PERİPTEROS: Bir sıra sütunla çevrili tapınak.
  • PERİSTATİS: Tapınağı çevreleyen sütun sırası.
  • PERİSTYL: Kolonadlarla çevrili avlu.
  • PLİNTHOS: İon kaidesinin alt bölümünü oluşturan kare biçimli blok.
  • PODYUM: Sütunların, lahitlerin, heykellerin yada tapınakların üzerine yerleştirildiği yüksek kaide.
  • PORTİKO: Stoa yada Kolonad.
  • PRONAOS: Hellen tapınağında Cellanın önündeki giriş bölümü.
  • PROPYLON(Propylaeum): Tapınak ya da kutsal alana giriş kapısı.
  • PROSKENİON: Roma çağında oyuncuların üzerinde oynadığı sahne binasının önünde yer alan yüksek platform.
  • PROSTYLOS: Önünde sütunlu bir sundurması bulunan tapınak.
  • PTERON: Kanadın Hellencesi. Hellen tapınağının her hangi bir yanındaki sütün sırası.
  • SCOTİA: İon sütun altlığında kullanılan içbükey profil.
  • SKENE: Roma tiyatrosunun sahne binası.
  • SİMA: Yapının yağmur suyu oluğu.
  • STOA (Kolonad ya da Portiko): Önünde sütunların yer aldığı üstü örtülü salon.
  • STYLOBAT: Tapınakta sütunların durduğu platform.
  • TEMENOS: Bir yada daha çok tapınağı içeren etrafı duvarla çevrili kutsal alan.
  • THOLOS: Kubbeli mezar. Yuvarlak yapı. Yuvarlak tapınak.
  • TORUS (Topuk): Dışbükey profilli sütun altlığı bölümü.
  • TRİGYLPH: Dor düzeninde metoplar arasında yer alan üçlü dikey unsur.
  • TROCHİLOS: Scotia’nın Hellencesi.
  • TYMPANON (Tympanum): Alınlığın üçgen duvarı. Alınlık yüzeyi.

Comments are closed.